|
2 – 18. mart
Ka predivnom životu – intimna elaboracija jedne društvene iluzije
Svojim intenzivnim umjetničkim stvaralaštvom tokom posljednjih nekoliko godina Mila Panić je zauzela veoma aktivnu poziciju u generisanju novih umjetničkih praksi na savremenoj sceni Republike Srpske. Koncepcijski i kontekstualno njeno djelo neodvojivo je od promišljanja kompleksne društvene i političke stvarnosti BiH, njenih transformacija koje su se odvijale tokom posljednjih više od dvije decenije, kao i problematizacije društvene aktuelnosti u vremenu globalizma, tranzicije i ekonomske krize.
U tom svjetlu treba posmatrati i rad We have a wonderful life, koji je Mila započela još za vrijeme studija 2014. godine, a narednih godina razvila u složen multimedijalni projekat sačinjen od šestokanalne video instalacije, fotografija i objekata. U nesvakidašnjem spoju sirovog, ogoljenog realizma i pomalo bizarnog humora i ironije, ova cjelina bavi se fenomenom postratnih migracija stanovništa iz BiH, tj. trajnim posljedicama neposrednog iskustva života u ratom razorenoj, izdijeljenoj državi, zahvaćenoj procesom demokratske i neoliberalne tranzicije.
Rad We have a wonderful life primjer je umjetničke prakse koja se odvija kao proces eksterioracije lične memorije, tj. privatnih, intimnih sjećanja pojedinca, kroz transponovanje različitih autobiografskih mikronarativa u polje umjetnosti. Takav princip otkrivanja lične istorije podrazumijeva djelovanje na polju vrlo delikatnih relacija između privatne i javne sfere, jer se lično neizbježno nalazi unutar javnog i dio je širih pitanja kulture i istorije, a memorija nema samo ulogu rekonstruisanja prošlosti ili mirenja sa prošlošću, već aktivno učestvuje i u građenju i predstavljanju sadašnjosti. Ovakav pristup karakteriše upotreba objekata, fotografija, video i audio materijala direktno ili indirektno povezanih sa datom memorijskom bazom*, a u slučaju Mile Panić to su fotografije i video snimci koje preuzima iz porodičnih albuma i koristi u njihovom izvornom stanju.
Fotografije i VHS kasete upotrijebljene u radu We have a wonderful life Milinoj porodici slala je rodbina nakon preseljenja u Australiju početkom prošle decenije, a njihovo slučajno pronalaženje u porodičnoj arhivi godinama kasnije oživjelo je fragmentarna sjećanja umjetnice na rano djetinjstvo u uslovima postratnog bosanskohercegovačkog društva u tranziciji, prožeto nemaštinom i oskudicom. Ovaj, tada uobičajen način komunikacije sa familijom iz inostranstva, tj. između onih koji su otišli i onih koji su ostali, rezultirao je mnoštvom iscrpnih, prenaglašenih i do apsurda dovedenih foto i video dokumenata „dokaza“ o njihovom novom, boljem i savršenom životu ostvarenom daleko od Bosne i svih njenih problema – idealu mnogih koji su krajem devedesetih godina pokušavali da napuste državu. To je prvenstveno polazilo za rukom porodicama iz etnički mješovitih brakova, a njihov nezavidan status u entiteski podijeljenoj državi sa preovlađujućom nacionalističkom paradigmom, upravo je bio karta za odlazak u neku drugu „obećanu“ zemlju.
Domen privatne memorije u ovom radu polazište je za priču o pojavi masovnog odlaska stanovništva sa konfliktnih područja poput Bosne i Hercegovine u potrazi za nekom drugom (iluzornom) realnošću, materijalnim željama i snovima o društvenom statusu, pri čemu migracija u fizičkom smislu neizbježno i gotovo po pravilu podrazumijeva i migraciju kulture, specifičnog mentaliteta i običaja.
*Joan Gibbons, Contemporary Art and Memory. Images of Recollection and Remembrance, I. B. Tauris, London – New York, 2007, 9, 15-16, 29.
Tekst: Žana Vukičević, istoričarka umjetnosti
Fotografije: Mila Panić, U10