Symposium

Izložba Filipa Savkovića predstavlja logičan nastavak i dalji razvoj tema koje ga kao stvaraoca okupiraju. U svom karakterističnom sinkretističkom duhu, autor, kako konceptualno, tako i likovno, kombinuje tematski srodne elemente različitih kultura, škola mišljenja i religija, insistirajući na univerzalnosti ljudskog iskustva, tj. njegovog posebnog aspekta: ljubavi. Na izložbi pod nazivom „Symposium”, on transformiše prostor galerije crtajući po zidovima, uvodeći nas u svojevrsni hram.

Tripartitna podela odgovara ljubavnom narativu i odnosu glavnih likova (a i samog umetnika) prema životu. U prvom delu vidimo scene iz svakodnevice para koji se bavi raznim aktivnostima. Raspored scena je nenarativan, te kao takav ne uspostavlja hronološki ciklus. Posmatraču je tako dozvoljeno i sugerisano da razgleda po slobodnom nahođenju. Naredna celina, koja sadrži samo dve scene, predstavlja, prema rečima autora „život jednog od njih u samoći nakon gubitka partnera”. Prikaz reminiscirane scene upoznavanja čini tematski vrhunac postavke, ali i sponu između prve i treće celine, između života i smrti. U poslednji segment izložbe uvodi nas figura nalik šamanu, usmeravajući nas ka tzv. Edenu. Ovaj zagonetni lik stoji između smrtnog i besmrtnog, kao posrednik. Objašnjenje identiteta ove figure se može naći u Platonovoj „Gozbi”. U razgovoru Sokrata i Diotime, sveštenice iz Arkadije, Eros je opisan kao sredina između smrtnog i besmrtnog.[1] Ljubav je ta koja stoji na granici ova dva stanja, ispunjavajući svoju mističku interpretaciju prema kojoj je Eros/Amor bog smrti.[2] Tako se upravo u smrti dešava ponovni susret para, čija je ljubav sada produžena u večnost.

Likovi u crtežima Filipa Savkovića predstavljeni su na način blizak kanonu drevnog Egipta, indijske i antičke grčke umetnosti. Ipak, njegove figure, posebno u prvom segmentu izložbe, prikazane su u aktivnostima svojstvenim sadašnjosti. Ovaj anahronizam služi kao sredstvo uspostavljanja veze između daleke prošlosti (i dalekih kultura) i sadašnjosti. Postavlja se logično pitanje: šta je cilj ovakve vremenske i prostorne spone? Odgovor leži u citatu Džozefa Kembela, koji glasi: „pratite svoje blaženstvo”. Osvrćući se na učenje Vedante, on govori o postojanju, svesti i blaženstvu, koji, u zamisli umetnika, na specifičan način korespondiraju sa celinama izložbe. Reč je o postojanju kao par, svesti o smrti i uzroku blaženstva kroz ljubav u zagrobnom životu. Imajući u vidu i Kembelov koncept monomita, svojevrsne paralele ili uočavanja velikog stepena sličnosti u konceptu mita u različitim kulturama, u prvi plan radova Filipa Savkovića stavlja se univerzalnost ljudskog iskustva. Autor prikazuje mit kao „metaforu koja bi bila od pomoći čoveku u svakodnevnom životu”.

Može se primetiti da je konceptualni sinkretizam propraćen paralelom u umetnikovim crtežima, koji su, kako je pomenuto, njegova interpretacija više različitih kanona ljudske figure. Crteži su nastali po sećanju, neopterećeni direktnim i bukvalnim reprodukovanjem stvarnosti u svojim detaljima. Time je postignut određeni stepen apstrahovanja koji doprinosi simboličkom vizuelnom utisku, a koji, pak, adekvatno prenosi simbolično čitanje osnovne teme izložbe – ljubavi.

Jovan Đorđević

doktorand na Odeljenju za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu

[1] Platon. Gozba, u: Dela. prev. M. N. Đurić, Beograd, 2006. 55.

[2] E. Vind. Amor kao Bog smrti, u: Paganske misterije u renesansi. prev. Lj. Nikolić, Beograd, 2019. 203-226.