Milica Pekić
Umetnički prostor U10 / Progresivna inicijativa
2014
Umetnički prostor U10, pokrenut od strane umetnika najmlađe generacije, značajan je doprinos razuđenoj i destabilisanoj umetničkoj sceni u Beogradu na početku druge decenije XXI veka. Trend samoorganizovanja umetnika javlja se u uslovima u kojima dugi niz godina nedostaje sistemskih instrumenata za negovanje, razvoj i unapređenje umetničke produkcije u Srbiji. Pod ovim instrumentima podrazumevam raznovrsnost izlagačkih prostora, muzejsku delatnost, fondove za produkciju, kritiku i izdavaštvo, kustoske projekte, mobilnost umetnika, podršku participaciji na međunarodnim događajima i manifestacijama, razmenu iskustava i znanja i kontinuirani razvoj i unapređenje edukativnih programa na postojećim umetničkim akademijama. Bez navedenih mehanizama scena postaje ambijent letargične praznine u okviru koga jedini impulsi života dolaze od strane nezavisnih inicijativa, samoorganizovanih grupa i pojedinaca.
U Srbiji postoji nekoliko umetničkih grupa koje nisu povezane određenim formalnim ili teorijskim pitanjima već potrebom za kreiranjem alternativnog sistema za delovanje, kao što su, na primer, grupe DEZ ORG ili Treći Beograd. Rad u okviru Umetničkog prostora U10, kao jedna nova inicijativa samoorganizovanih umetnika, prepoznaje se upravo u tom ključu, ne kao potreba za razvijanjem određene poetike izražavanja, određenog teorijskog okvira delovanja, razvijanja određenog formalnog jezika, već upravo kao potreba za pokretanjem novog sistema za delovanje, izlaganje, prikazivanje i povezivanje umetnika. Trenutno se taj sistem realizuje u formi umetničkog programa novog galerijskog prostora u centru Beograda ali po rečima jednog od inicijatora, Nemanje Nikolića, on nije definisan kao klasični izlagački prostor, tj. ne zavisi od lokacije, već je po strukturi mobilan i predstavlja jednostavnu potrebu grupe umetnika da sebi obezbede prostor za izlaganje.
Ovakav stav ogleda se i u programskoj delatnosti galerije koju vode sami umetnici. Tokom 2012. i 2013. godine u ovom umetničkom prostoru realizovana je serija samostalnih i grupnih izložbi ali i napravljena saradnja sa nekoliko sličnih inicijativa i projekata (kao što je, na primer, projekat „Kustosiranje“). Umetnici koji su do sada izlagali su uglavnom nedavno završili studije na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu ili na Akademiji umetnosti u Novom Sadu i većini je ovo jedna od prvih samostalnih izložbi. Ono što se već na prvi pogled primećuje jeste profesionalnost u prezentaciji radova što čini da U10 postaje značajan prostor gde zainteresovani mogu sagledati u punom formatu produkciju najmlađih umetnika koji tek započinju karijeru. U produkciji formalno preovlađuju slike, crteži, fotografija, instalacije i skulptura, što je na neki način i očekivano imajući u vidu da se radi o prvim profesionalnim iskustvima umetnika nakon završenih studija. Umetnička istraživanja se kreću u potpuno različitim tematskim poljima ali bi se u najširem mogućem smislu mogla identifikovati sa frazom kojom se u katalogu samostalne izložbe „SpaCe Opera“ Milice Kolarić definiše njen rad kao „stalna potraga za intimnim prostorom slobode“. Upravo se ta lična i intimna traganja prepoznaju kod većine umetnika, traganja koja, nezavisna od dominantnih razvojnih linija savremene umetničke produkcije, razvijaju sopstvene teme sopstvenim jezikom, kao nepretenciozni prostori slobode rasterećeni svih unapred postavljenih teorijskih, konceptualnih, institucionalnih ili tržišnih zahteva. Bez obzira na krajnji rezultat, u smislu izloženog umetničkog dela, taj i takav prostor slobode jeste i osnovni kvalitet inicijative U10.
Samo delovanje umetničkih prostora, koji aktivno izlažu radove najmlađih umetnika, može doprineti stvaranju atmosfere za razvoj sve kvalitetnijih produkcija, a kada se takvi prostori kreiraju na osnovama naprednih organizacionih modela, što je i najprogresivnija karakteristika inicijative U10, onda samo sa nestrpljenjem možemo očekivati pun razvoj nove genereacije umetnika koja takve modele pokreće.